سید ابراهیم امینی بیان کرد: (6)
لزوم نگاه به نمای ساختمان از منظر حق به شهر / نمای شهری در تهران بی هویت است
نایب رئیس شورای اسلامی شهر تهران تاکید کرد: وجود هویت ملی و یا اسلامی در نماها، شبیه آنچه در بافت تاریخی تهران و همچنین بخش هایی نظیر میدان حسن آباد، امام خمینی و سعدی شاهدیم، مورد توجه شورای پنجم است
به گزارش معاونت ارتباطات و بین الملل شورای اسلامی شهر تهران سید ابراهیم امینی، نایب رئیس شورای اسلامی شهر تهران طی سخنانی در دومین همایش فصلی اعضای کمیته های نمای مناطق ۲۲ گانه شهرداری تهران که عصر روز چهارشنبه ۱۱ دی‌ماه ۱۳۹۸ در تالار ایران زمین شورای شهر برگزار شد با بیان اینکه امروزه در جهان به موضوع معماری و نمای ساختمانها از منظر حق به‌شهر نگاه می‌شود و در این راستا مواردی نظیر کمک به آرامش روانی شهروندان و جذب گردشگر نیز مدنظر قرار می‌گیرد گفت: کشور ما از دیرباز و به واسطه تنوع اقلیمی کم نظیر خود شاهد وجود نماهای ساختمانی متفاوت و با تنوع بسیار زیاد بوده است.
امینی با ذکر چند مثال از جاذبه‌های بصری ناشی از تنوع اقليمي در نماهای ساختمانی در مناطق مختلف کشور افزود: تنوع اقلیمی ایران باعث شد تا شاهد خلاقیت در نما و معماری ساختمانها باشیم و در نتیجه در هر اقلیم و منطقه، در کنار توجه به زیبایی بنا، به ساختار و هویت بنا متناسب با شرایط محیطی توجه شده است.
عضو شورای شهر ادامه داد: اگرچه شاید زمانی هدف اصلی از فرم و شکل نمای ابنیه، ظاهر و زیبایی آنها بود و سایر ویژگی ها در رده های بعدی اهمیت قرار داشتند، اما امروزه جنبه های مهم دیگری نظیر نمایش هویت شهری، جذب گردشگر و سرمایه، افزایش امنیت و آسایش روحی و روانی و مواردی از این‌دست گاهی بیش از ظاهر زیبا در طراحی ابنیه مورد توجه قرار می‌گیرند.
او ادامه داد: افزایش سهم ابعاد دیگر «نما»، نظیر بُعد هویت بخشی و جذب گردشگر آن باعث شده است تا کشوری نظیر ترکیه در همسایگی ما بیش از ۱۲ میلیارد دلار هزینه ساخت فرودگاه جدید استانبول نماید و کشورهایی نظیر امارات متحده عربی و قطر نیز به سرعت در حال ساخت فرودگاه‌های بزرگ و زیبا باشند. زیرا در این کشورها به این نتیجه رسیده اند، که ظاهر و نمای ساختمانها می تواند در جهت دهی فکری به مسافران اثرگذار باشد و از آنجایی که فرودگاه بین‌المللی هر کلانشهر نخستین محل حضور بخش مهمی از گردشگران خارجی است و این اثرگذاری و انتقال حس خوب نسبت به یک شهر یا کشور از فرودگاه شروع و به مخاطب القاء می‌شود و چه‌بسا در ادامه سفر، احتمال تغییر این حس و برداشت اولیه دشوار خواهد بود.
رئیس کمیسیون نظارت و حقوقی شورای شهر افزود: این مساله در خصوص شهرهای قدیمی تر نیز تا حد زیادی صدق می‌کند، به‌عنوان مثال در ایران شهر یزد را به ساختمانهای خشتی و اصفهان را با ساختمانهای آجری آن میشناسیم و در نتیجه معماری و نماهای متمایز این دو شهر منجر به ایجاد نوعی هویت شاخص و مستقل برای آنها شده است که در جذب سرمایه و توریست به این دو شهر نیز تاثیر بسزایی داشته است. در بسیاری از شهرها و کشورهای جهان نیز همین نمای هویت دار و بافت تاریخی که به وسیله دخل و تصرف ها از بین نرفته است را وسیله ای برای گسترش صنعت توریسم قرار داده است.
عضو حقوقدان شورای شهر تهران افزود: در عصر حاضر و با تکوین و تکامل مفاهیم و برداشت‌های انسانی از حقوق بشر و خلق مفاهیمی جدید نظیر « حق به شهر» در علوم اجتماعی، دیگر نمی‌توانیم حتی معماری و نمای ساختمانهای شخصی و خصوصی را نیز تماماً در حوزه اختیارات فردیِ مالک بدانیم و یا دست نهادهای دولتی یا عمومی نظیر شهرداری‌ها را در طراحی شهری و محیطی کاملاً باز بگذاریم.
امینی ادامه داد: امروزه و با انباشت سرمایه در دست عده ای معدود از سرمایه‌داران، درصورت عدم رعایت حق به شهر، حتی شاهد تصرف هوا و فضای شهر توسط این گروه خواهیم بود. به همین دلیل در « منشور جهانی حق به شهر» که در سال ۲۰۰۱ توسط گروهی از جمله فعالان حقوق شهری و سازمانهای مردم نهاد در این زمینه تدوین شد، به درستی برای «شهرها» و همچنین «املاک» کارکردی اجتماعی تعریف شد و بر پایه‌ی همین دیدگاه و به صراحت این منشور « در تدوین و اجرای سیاست‌های عمومی، باید منافع فرهنگی و اجتماعی بر حق مالکیت شخصی ارجحیت داشته باشند».
رئیس کمیته حقوق شهروندی شورا افزود: بر این اساس با پذیرش و شناخت کافی نسبت به حق بر شهر باید فضاها و املاک عمومی و حتی خصوصی از جمله نماهای ساختمانی را در قالب یک پروژه فرهنگی و اجتماعی دید که در راستای تأمین منافع زیست‌محیطی، فرهنگی و اجتماعی جامعه به کار گرفته می شوند و شهرسازی، معماری و طراحی نمای ساختمانها باید امکان استفاده تمامی شهروندان فارغ از جنسیت، سن، نژاد و مواردی از اين دست را از شهر مهیا سازد و افراد دارای معلولیت، کودکان و سالمندان نیز بتوانند در شهرها همانند دیگران به صورت برابر به امکانات دسترسی داشته باشند.
سید ابراهیم امینی در ادامه گفت: علاوه بر این، ما حتی در مباحث حقوقی و تأمین امنیت فضاهای شهری نیز نما و مبلمان شهری را عنصری تعیین کننده می‌دانیم. به‌عنوان مثال در عرصه جرم شناسی که یکی از شاخه های حقوق کیفری است، نظریه ای تحت عنوان «پنجره شکسته» در دهه هشتاد میلادی توسط دو جرم شناس امریکایی ارائه شد که تحولی عظیم در جرم شناسی ایجاد کرد.
این حقوقدان افزود: مهم‌ترین مثالی که در پنجره شکسته زده می‌شود، وجود ساختمانی است که در خیابانی که محل عبور و مرور شهروندان است قرار دارد. حال تصور کنید شیشه‌ی یکی از پنجره‌های این ساختمان شکسته است و عابرین نیز پس از چند روز مشاهده می‌کنند که این شیشه‌ی شکسته تعویض نشده است.
وی با بیان اینکه این مسأله موجب ایجاد این ذهنیت که کسی در ساختمان نیست و هیچکس مراقبتی از آن ندارد می‌شود، افزود: این مسأله منجر به تحریک شهروندان قانون‌گریز برای شکستن پنجره دوم، سوم و قس علی‌هذا می‌شود و تا جایی پیش می‌رود که پس از مدتی ساختمان توسط معتادان و اراذل و اوباش تصرف می‌شود و به پاتوق آنان تبدیل می‌شود.
وی افزود: همین مسأله در خصوص کوچه و خیابانی که قسمتی از آن فاقد نور کافی و روشنایی است و یا طراحی و مبلمان شهری آن دچار اشکال است نیز صدق می‌کند و جملگی می‌توانند در وجود جرایم و جنایت‌ها موثر باشند و حل آنها به افزایش امنیت در شهرها کمک کند.
امینی با ذکر مثال‌هایی ادامه داد: از سوی دیگر وجود توأمان فضاهای شهریِ متنوع و متفاوت همزمان با حفظ نوعی نظم و هویت در ساخت و ساز و نما، می‌تواند در آرامش ذهنی و روانی شهروندان نیز اثر بگذارد. به ویژه در شهری نظیر تهران که از مشکل ترافیک رنج می‌برد، به ویژه در شرایط اقتصادی فعلی که ذهن مردم به شدت درگیر تأمین معیشت و اقتصاد خانواده است، وجود ساختمانها و نماهایی با رنگ بندی مناسب می‌تواند در تمدد اعصاب شهروندان موثر باشد و از این جهت نیز کار کمیته نما می تواند بسیار مهم تلقي شود.
عضو شورای شهر تهران در این رابطه ادامه داد: در کشور ما نیز محله شیرآباد در زاهدان نمونه موفقی از محلات رنگی است که رنگی کردن خانه های این محله باعث شد محله ای نسبتاً نا امن و البته فقیر نشین به منطقه ای امن و جذاب برای گردشگران تبدیل شده همین مسأله اقتصاد این محله را نیز دستخوش تغییرات مثبت فراوانی ساخت.
وی افزود: مورد دیگری که به نظر می رسد چه در طراحی و چه نمای ساختمان ها در سراسر کشور ما مورد غفلت جدی قرار گرفته است، سازگاری با محیط زیست در ساختمان طی دهه های اخیر و به ویژه در ساخت آپارتمان‌هاست. همانطور که می دانید امروزه در دنیا ساختمانهای بسیاری سازگار با محیط زیست و حتی با نماهای سبز و پوشش گیاهی ایجاد می شوند.
امینی ادامه داد: در تهران که از طرفی با مشکل آلودگی هوا و از سوی دیگر با کمبود جدی سرانه‌ی فضای سبز مواجه هستیم، جا دارد توجه به طراحی این نماها با ارائه طرح های تشویقی و تخفیف در هزینه‌ها و عوارض به سازندگان مدنظر قرار گیرد تا مشوق شهروندان در طراحی ساختمان های سبز و سازگار با محیط زیست باشیم و حتی به الگویی برای دیگر شهرهای کشور تبدیل شویم.
نایب رئیس شورای شهر تهران گفت:در این رابطه مسأله دیگری که جا دارد به آن پرداخته شود، لزوم توجه جدی و سخت گیری نسبت به وجود فضای سبز در ساختمانها به ویژه مراکز خرید، پاساژها و برج های بزرگ است. در حال حاضر در اکثر قریب به اتفاق موارد مشاهده می شود که ساختمانهای بزرگ موجود در شهر حتی یک متر فضای سبز ندارند. به عنوان مثال مجتمع های تجاری بزرگی نظیر چارسو، کوروش، پالادیوم، ارگ، سانا و... علی‌رغم اینکه فضای زیادی به خود اختصاص داده اند و حتی بخش مهمی از بار ترافیکی مناطق اطراف این ساختمانها نیز به دلیل وجود همین مجتمع هاست، حتی یک متر فضای سبز ندارند.
وی افزود: از این رو جا دارد برای افزایش سرانه سبز شهر و همچین کمک به زیبایی فضای شهری، در هنگام ساخت تدابیری در خصوص الزام این قبیل ساختمانها برای اختصاص بخشی از فضای بیرونی خود به فضای سبز دیده شود.
سید ابراهیم امینی ادامه داد: وجود هویت ملی و یا اسلامی در نماها، شبیه آنچه در بافت تاریخی تهران و همچنین بخش هایی نظیر میدان حسن آباد، امام خمینی و سعدی شاهدیم، مورد توجه شورای پنجم است و حتی در مواد متعددی از برنامه سوم توسعه و همچنین مصوبه طراحی، پایش و اجرای نماهای شهر تهران مورد توجه جدی قرار گرفته است و جا دارد در نماها به ساخت هرچه بیشتر ساختمانهایی با طراحیِ نما و اِلِمان‌های هویتی توجه بیشتری شود تا از بی هویتی و هرج و مرجی که متأسفانه امروزه در نماهای سطح شهر تهران شاهدیم فاصله بگیریم.
عضو شورای شهر تهران در ادامه با انتقاد از مدیریت شهری در زمینه نمای ساختمانی افزود: در این مورد انتقادی به شهرداری نیز وارد است و آن اینکه در ساختمانهای جدیدی که توسط شهرداری ساخته می شود و شهرداری مالک آنهاست نیز توجه جدی به هویت در معماری نمی شود و جا دارد اتفاقی نظیر آنچه در ساخت ساختمان بلدیه به شکل قدیم آن در میدان امام خمینی شاهد یم، در سایر ساختمانهای تحت تملک شهرداری نیز صورت پذیرد تا الگویی برای سایر شهروندان نیز باشد.
رييس كميسيون حقوقي و نظارت شوراي شهر همچنين اشاره كرد كه توجه به خط اسمان در صدور مجوزهاي ساختماني يكي ديگر از مواردي است كه بايد به آن توجه شود تا نماي شهر از آشفتگي رها شود و شهروندان احساس نكنند كه در حوزه مديريت شهري عدالت در صدور مجوزهاي ساختماني رعايت نمي شود و از اين حيث حقوق شهروندان ناديده گرفته مي شود و همين عدم تناسب در طبقات ساختمان هاي مجاور باعث شود كه مالكين ساختمانهاي داراي طبقات كم از نظر روشنايي و … حقوقشان تضييع ميشود.
نایب رئیس شورای شهر پنجم در انتهای سخنان خود گفت: شورای پنجم شهر تهران نیز که بخش مهمی از اعضای آن را اعضای جامعه مهندسین و افراد متخصص در این حوزه ها تشکیل می دهد تاکنون در جلسات و مصوبات متعددی به صورت مفصل به این موضوعات پرداخته است و آمادگی دارد چه از طریق مصوبات شورا و چه در موارد لازم ارائه پیشنهاد برای تصویب به شورای عالی استانها یا رایزنی با نمایندگان مجلس، در راستای بهبود وضعیت نماها و از جمله ارائه بسته های انگیزشی و تشویقی به شهروندان اقدامات لازم را انجام دهد.
